काठमाडौं— डिज्नी र रिलायन्स इन्टरटेनमेन्ट मर्ज हुने भएपछि भारतीय मनोरञ्जन क्षेत्र तरङ्गित बनेको छ।
भारतीय प्रतिस्पर्धा आयोग अर्थात् सीसीआईबाट स्वीकृति प्राप्त गरेसँगै अब डिज्नी र रिलायन्सको मर्जरले भारतीय मनोरञ्जन उद्योगमा आफ्नो प्रभाव देखाउने विश्लेषण हुन थालेको छ।
यो भारतको सबैभन्दा ठूलो मनोरञ्जन कम्पनी बन्नेछ। यो खेलकुदको पावरहाउस पनि बन्नेछ। कम्पनीका भारतभर ७५ करोड दर्शक हुनेछन्।
यो मेगा मर्जरमा डिज्नी स्टारका ८० च्यानल र रिलायन्स भायाकम १८ का ४० च्यानल थपिनेछन्। अर्थात् त्यहाँ जम्मा १२० च्यानल हुनेछन्।
यद्यपि, यी मध्ये केही च्यानलहरू बन्द हुन सक्ने पनि बताइएको छ। दुवैसँग आआफ्नै ओटीटी एपहरू छन्। डिज्नी हटस्टार र जियो सिनेमा। मर्जरपछि बनेको नयाँ कम्पनीमा २ लाख घण्टा डिजिटल कन्टेन्ट हुनेछ।
भायकम १८ सँग क्रिकेट खेलहरूको टीभी अधिकार पनि छन्, जबकि डिज्नी स्टारसँग २०२७ सम्म आईपीएल प्रसारण गर्ने टीभी अधिकारहरू छन्।
त्यस्तै रिलायन्ससँग आफ्नो ओटीटी प्लेटफर्म जियो सिनेमामा आईपीएल देखाउने अधिकार छ। रिलायन्सका समाचार च्यानलहरू यस सम्झौताको हिस्सा हुने छैनन्, तिनीहरू नेटवर्क १८ समूह अन्तर्गत पर्दछन्।
संयुक्त उद्यमलाई ३० हजार भन्दा बढी डिज्नी सामग्री सम्पत्तिहरूको इजाजतपत्र सहित भारतमा डिज्नी फिल्महरू र निर्माणहरू वितरण गर्ने विशेष अधिकारहरू पनि दिइनेछ।
वाल्ट डिज्नीका सीईओ बब इगरले मर्जरका बारेमा हालै भनेका छन्, 'बजारमा धेरै प्रतिस्पर्धा छ, त्यसैले मर्जरले ठूलो कम्पनी बनाउँछ, जसले यसलाई बजारमा शीर्षमा रहन मद्दत गर्नेछ।'
नयाँ कम्पनीसँग सबैभन्दा ठूलो ओटीटी ग्राहक आधार हुनेछ। डिज्नी हटस्टरका करिब ३.६ करोड भुक्तान गरेका ग्राहक छन् र रिलायन्ससँग १.५ करोड भुक्तान गरेका ग्राहकहरू छन्। अर्थात् दुवैका कुल ५.१ करोड सब्सक्राइबर छन्।
रिलायन्ससँगको साझेदारीले डिज्नीलाई आफ्नो व्यवसाय बढाउन र जोखिम कम गर्ने अवसर दिनेछ। साथै, यसले मुकेश अम्बानीलाई २८ बिलियन डलरको मनोरञ्जन क्षेत्रमा बलियो पकड दिनेछ। नयाँ कम्पनीले सोनी र नेटफ्लिक्स जस्ता कम्पनीहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्नेछ।
मर्जरबाट बनेको नयाँ कम्पनीको टिभी र स्ट्रिमिङ क्षेत्रहरूमा भारतीय विज्ञापन बजारको ४० प्रतिशत हिस्सा हुनेछ। नयाँ कम्पनीको क्रिकेट विज्ञापन राजस्वमा एकाधिकार नै हुनेछ। क्रिकेटका अलावा विम्बल्डन टेनिस च्याम्पियनसिप, मोटो जीपी र इङ्ग्लिस प्रिमियर लिगको पनि प्रसारण अधिकार हुनेछ।
भारत मनोरञ्जन सेवाहरूको लागि ठूलो बजार हो। यस्तो अवस्थामा नेटफ्लिक्स, अमेजन जस्ता अमेरिकी स्ट्रिमिङ कम्पनीहरू भारतीय बजारतर्फ आकर्षित भएका छन्। डिज्नी र रिलायन्स पनि ओटीटीमा छन्, जसले नेटफ्लिक्स र अमेजनबाट प्रतिस्पर्धाको सामना गरिरहेको छन्।
यी दुवै कम्पनीले प्रयोगकर्ताको सङ्ख्या बढाउन सस्तो योजनाहरू लन्च गर्न सक्छन्। यसको प्रत्यक्ष लाभ दर्शकले पाउनेछन्। एकै साथ, डिज्नीका दर्शकहरूले रिलायन्सको सामग्रीमा पहुँच पाउनेछन् र रिलायन्सका दर्शकहरूले डिज्नीको सामग्रीमा पहुँच पाउनेछन्।
यो सम्झौता ८.५ बिलियन डलर को छ। मर्जरपछि बनेको कम्पनीमा रिलायन्सको ६३.१६ प्रतिशत र डिज्नीको ३६.८४ प्रतिशत शेयर रहनेछ। नीता अम्बानी यसको अध्यक्ष हुनेछिन्। यो सम्झौता ६ महिनाभित्र पूर्ण रुपमा लागूहुने अपेक्षा गरिएको छ। सम्झौता पूरा गर्न, यसलाई भारतीय कम्पनी न्यायाधिकरणको स्वीकृति पनि आवश्यक हुनेछ।
