काठमाडौं— भारतमा अजीत डोभाललाई फेरि एकपटक राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार बनाइएको छ। डोभाललाई लगातार तेस्रो पटक यो जिम्मेवारी दिइएको हो।

प्रधानमन्त्रीमा नरेन्द्र मोदीको शपथ ग्रहणपछि डोभालको जिम्मेवारी कसले पाउला भन्ने चासो थियो। तर, मोदीले डोभालमाथि नै विश्वास व्यक्त गरेका छन्। सन् २०१४ मा सत्तामा आएपछि प्रधानमन्त्री मोदीले डोभाललाई पहिलो पटक राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार नियुक्त गरेका थिए। २०१९ मा उनी फेरि यो पदमा पाँच वर्षका लागि नियुक्त भएका थिए।

पछिल्लो दशकमा डोभालले मोदी सरकारको कार्यकालमा धेरै महत्त्वपूर्ण कामहरू गरेका छन्। सन् २०१४ मा, अजित डोभालले इराकको टिक्रिटको एक अस्पतालमा फसेका ४६ भारतीय नर्सहरूलाई रिहा गरे। 

सेप्टेम्बर २०१६ मा भारत द्वारा सर्जिकल स्ट्राइक र फेब्रुअरी २०१९ मा पाकिस्तानमा सीमापार बालाकोट एयर स्ट्राइक डोभालको निगरानीमा गरिएको थियो उनले डोकलाम विवाद अन्त्य गर्न पनि सहयोग गरे। यसबाहेक, पूर्वोत्तरमा चरमपन्थीसँग लड्न निर्णायक कदम चालिएको थियो।

सन् १९४५ मा उत्तराखण्डमा जन्मेका उनी कीर्ति चक्रबाट सम्मानित हुने भारतका सबैभन्दा कान्छो सुरक्षा अधिकृत थिए। यो सैन्य कर्मचारीहरूको लागि वीरता पुरस्कार हो। राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार भारतको राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद् (एनएसी) का वरिष्ठ अधिकारी हुन्।

उनी राष्ट्रिय सुरक्षा नीति र रणनीतिक मामिलामा भारतीय प्रधानमन्त्रीका प्रमुख सल्लाहकारको रूपमा काम गर्छन्। राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार (एनएसए) लाई भारतको आन्तरिक र बाह्य खतरा र अवसरहरूसँग सम्बन्धित सबै मामिलामा प्रधानमन्त्रीलाई नियमित रूपमा सल्लाह दिने जिम्मेवारी दिइएको छ।

एनएसएको कार्य पोर्टफोलियोमा प्रधानमन्त्रीको तर्फबाट रणनीतिक र संवेदनशील मुद्दाहरूको निरीक्षण समावेश छ। भारतको राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकारले चीनसँग प्रधानमन्त्रीको विशेष वार्ताकार र सुरक्षा मामिलामा पाकिस्तान र इजरायलका लागि राजदूतको रूपमा पनि काम गर्छन्। २०१९ मा, भारत सरकारले डोभाललाई एनएसए बनाएर क्याबिनेट रैंक दिएको थियो।

भारतमा यो पद सन् १९९८ मा स्थापना भएको हो । त्यसपछि नियुक्त भएका सबै एनएसए भारतीय विदेश सेवा वा भारतीय प्रहरी सेवाका हुन्। अटल बिहारी वाजपेयीको कार्यकालमा ब्रजेश मिश्र पहिलो राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार थिए। उनी यही पदमा २२ मे २००४ सम्म रहे । त्यसपछि यो जिम्मेवारी मनमोहन सिंह सरकारको कार्यकालमा आईएफएस अधिकारी जेएन दीक्षितलाई सुम्पिएको थियो।

त्यसपछि आईपीएस एमके नारायणनले ३ जनवरी २००५ देखि २३ जनवरी २०१० सम्म यो पद सम्हालेका थिए। उनीपछि, आईएफएस शिवशंकर मेनन २४ जनवरी २०१० देखि २८ मे २०१४ सम्म राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार थिए। सन् २०१४ मा मोदी प्रधानमन्त्री भएपछि डोभाललाई यो पदमा नियुक्त गरिएको थियो।